|
// http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js |
Wie over goede fietsbenen beschikt, heeft steeds meer jobs voor het oprapen. Het aantal bedrijven dat vrachtfietsen inzet, groeit snel. Uit een aantal verkennende studies blijkt dat minstens een kwart van het goederenverkeer binnen de stad per vrachtfiets zou kunnen gebeuren. Met speciale verdeelcentra, grotere voertuigen en elektrische trapondersteuning kan dat aandeel verder oplopen.
De vrachtfiets is in de stad minstens even snel als de bestelwagen en veel goedkoper in gebruik. Dat geeft een sterke economische impuls om de bestelwagen aan de kant te laten. Ook voor het verlenen van diensten biedt de vrachtfiets een aantal belangrijke economische voordelen.
Foto: een timmerman met vrachtfiets in Kopenhagen (Bron: CycleLogistics).
——————————————————————————————————–
|
// http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js // http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js |
——————————————————————————————————–
Goederentransport binnen de stad is bijzonder inefficiënt. Zowat honderd procent ervan gebeurt door middel van auto’s, bestelwagens en vrachtwagens. Maar die grote en zware voertuigen transporteren vaak zeer kleine en lichte goederen: de lading weegt meestal minder dan 100 kilogram en is kleiner dan 1 kubieke meter (1).
Een groot deel van de goederen die in en uit de stad worden gebracht, zou dus in principe met een vrachtfiets kunnen worden vervoerd. De transportfietsen die vandaag op de markt zijn, hebben een laadvermogen tot 180 kilogram (voor snelle, tweewielige vrachtfietsen) of 250 kilogram (voor tragere vrachtfietsen met drie of vier wielen). Met behulp van een tandem-configuratie en/of elektrische trapondersteuning kan het laadvermogen verder omhoog, tot ongeveer een halve ton.
Goederentransport maakt overdag een groot deel uit van het totale wegverkeer in binnensteden, vaak tot 50 procent in grote steden, met uitschieters tot 90 procent in metropolen zoals Londen en Parijs (2). De “last mile” (of “laatste kilometer”) is één van de duurste, minste efficiënte en meest vervuilende secties van de gehele logistieke keten. Dat komt omdat de verkeersomstandigheden in de stad (veel stoppen, versnellen en stilstaan) tot een erg hoog brandstofverbruik leiden en veel tijd kosten.
Sneller, zuiniger, properder en stiller
De positieve maatschappelijke en ecologische gevolgen van het vervangin van bestelwagens door vrachtfietsen zijn evident: een aanzienlijke energiebesparing, minder vervuiling, minder lawaai, meer plaats in een aangenamere stad, minder files, minder CO2-uitstoot, minder ernstige ongelukken. Maar daar blijft het niet bij. Er zijn evenveel economische als ecologische en sociale voordelen, al zijn die niet zo duidelijk op het eerste gezicht.
Foto: CycleLogistics.
Om te beginnen zijn vrachtfietsen in de stad even snel of sneller dan bestelwagens en vrachtwagens (3). Dat komt omdat ze minder last hebben van verkeersopstoppingen en omdat ze vaak snellere routes kunnen nemen die bestelwagens en vrachtwagens niet kunnen of mogen gebruiken. Autovrije straten, bijvoorbeeld, steegjes, of een filevrij fietspad. Omdat ze minder kwetsbaar zijn voor variabele verkeersomstandigheden, zijn vrachtfietsen ook stipter en dus betrouwbaarder dan bestelwagens. Bovendien kunnen ze overal laden en lossen, en dat 24 uur per dag.
98 procent goedkoper
Ten tweede zijn vrachtfietsen veel goedkoper dan bestelwagens of andere voertuigen met verbrandingsmotor, zowel in aankoop als gebruik. Een doorsnee vrachtfiets kost maximum 3.000 euro, terwijl de grootste vrachtfietsen met drie of vier wielen en een elektrische trapondersteuning ongeveer 7.000 tot 10.000 euro kosten. Voor de aankoop van een bestelwagen ben je makkelijk 20.000 euro kwijt. In beide gevallen wegen de gebruikskosten bij regelmatig, professioneel gebruik echter veel zwaarder door dan de aankoop van het voertuig. Maar ook op dat vlak is de fiets veel goedkoper.
——————————————————————————————————–
Omdat de vrachtfiets in de stad minstens even snel is als de bestelwagen en evenveel lading kan meenemen als er doorgaans in de bestelwagen zit, vraagt een overschakeling van bestelwagens naar vrachtfietsen geen extra bestuurders.
——————————————————————————————————–
De bestelwagen verbruikt brandstof, de vrachtfiets niet. Bovendien ligt het brandstofverbruik in de stad veel hoger dan op de autosnelweg, zodat de besparing relatief groot is. Daarbij wordt ook bespaard op verzekeringen, belastingen, onderhoud, parkeerkosten en keuring. Alles bij elkaar is een vrachtfiets per afgelegde kilometer tot 98 procent goedkoper dan een bestelwagen (3/4).
Opmerkelijk is dat deze besparingen gerealiseerd kunnen worden zonder het verlies van werkgelegenheid. Er wordt op alles bespaard behalve op de bestuurder zelf. Hier en daar wordt beweerd dat vrachtfietsen banen zullen scheppen, maar dat klopt maar half aangezien er tegelijkertijd ook banen verloren zullen gaan: met name die van de bestuurders van bestelwagens en vrachtwagens.
Foto: CycleLogistics.
Omdat de vrachtfiets in de stad minstens even snel is als de bestelwagen en evenveel lading kan meenemen als er doorgaans in de bestelwagen zit, vraagt een overschakeling van bestelwagens naar vrachtfietsen geen extra bestuurders. Dat is goed nieuws, want het betekent dat de loonkosten voor transport niet stijgen. Op langere routes buiten de stad zou dat natuurlijk wel het geval zijn. Onrechtstreeks kunnen vrachtfietsen wel voor extra werkgelegenheid zorgen (zie verder).
Overheid gelooft in bestelwagens met trappers
Het economische en ecologische potentieel van de vrachtfiets wordt steeds vaker erkend door de overheid, althans in Europa. De Europese Commissie financiert “CycleLogistics“, een onderzoeksproject dat loopt van mei 2011 tot april 2014 en de mogelijkheden van vrachtfietsen in 12 Europese steden (waaronder Brussel en Utrecht) bestudeert. Het project stimuleert handelaars, koerierbedrijven en andere ondernemingen om de transportfiets te integreren in hun activiteiten door hen de voertuigen geruime tijd gratis te laten gebruiken.
——————————————————————————————————–
Een Europees project introduceert 2.000 vrachtfietsen bij koerierdiensten en andere bedrijven.
——————————————————————————————————–
Tegen 2014 moeten er op die manier 2.000 nieuwe vrachtfietsen verschijnen in Europese steden. De ervaringen van het project worden geanalyseerd en gebundeld in een onderzoek. Ook zal er tegen het eind van het project een overzicht en bespreking worden gepubliceerd van alle modellen vrachtfietsen. Het onderschatten van de mogelijkheden van de vrachtfiets is immers één van de grootste obstakels voor het succes ervan, aldus een onderzoek (5).
Volgens CycleLogistics is het mogelijk om 25 procent van alle goederen in een stedelijke context per fiets te transporteren, en dat enkel wat betreft het transport van goederen tot 250 kg. Het project heeft recent ook geleid tot de oprichting van een lobbygroep: de Cycle Logistics Federation. In juli kwamen 40 organisaties van over heel Europa samen op de eerste ontmoetingsdag van die groep in Wenen. (De Gentse fietskoerier Cargo Vélo reisde er naartoe per vrachtfiets).
Foto: “Ich ersetze ein Auto“.
Het Duitse Ministerie van Leefmilieu introduceerde deze zomer een gelijkaardig proefproject, dat loopt tot juli 2014: “Ich ersetze ein Auto” (“Ik vervang een auto”). Veertig vrachtfietsen met elektrische trapondersteuning zullen twee jaar lang in negen grote Duitse steden worden ingezet door bestaande koerierbedrijven. De capaciteit van de voertuigen bedraagt 100 kilogram laadgewicht en 250 liter volume. Aangezien deze ladingen ook kunnen worden vervoerd door vrachtfietsen zonder elektrische hulpmotor, is de trapondersteuning erop gericht de leveringssnelheid en de actieradius van de bestuurder op te drijven.
Het initiatief moet duidelijk maken hoe de vrachtfiets presteert in vergelijking met de (vaak grotendeels lege) bestelwagen. Verkennend onderzoek van het Duitse Instituut van Transport wijst uit dat vrachtfietsen met elektrische trapondersteuning bij koerierdiensten 85 procent van de autoritten kunnen vervangen. Dat bleek uit een experiment in Berlijn met een speciaal opgezet centraal verdeelcentrum (“Bentobox”, vergelijkbaar met de Binnenstadservice in Nederland).
——————————————————————————————————–
Vrachtvervoer per fiets impliceert een centraal gelegen verdeelcentrum voor goederen
——————————————————————————————————–
Zoals vermeld ligt de focus van het vrachtvervoer per fiets op de “eerste of laatste kilometer” (“first mile” en “last mile”). Goederen worden per bestelwagen of vrachtwagen afgeleverd in een verdeelcentrum, waar ze worden overgeladen op vrachtfietsen (of andersom). Een alternatief is het gebruik van bestelwagens (of zelfs boten) als mobiele verdeelcentra.
De Engelse fietskoerier Outspoken Delivery gebruikt zelfs vouwfietsen in combinatie met treinen voor snellere leveringen tussen Londen en Cambridge. De vrachtfiets sluit ook mooi aan bij het onderzoek naar het gebruik van trolleytrucks voor goederentransport op langere afstand. Natuurlijk kunnen vrachtfietsen in de stad ook worden bijgestaan door volledig elektrische voertuigen, zoals de Cargohopper.
Koerierdiensten
Een logische doelgroep voor vrachtfietsen zijn de koerierdiensten. Die worden onder invloed van de groeiende verkopen via internet steeds belangrijker. Online shoppen heet milieuvriendelijk te zijn, maar zolang dat voor meer gemotoriseerd vervoer zorgt in de stad, is dat een twijfelachtige uitspraak.
Het Europese en het Duitse project willen het gebruik van vrachtfietsen aanmoedigen bij zowel koerierdiensten die normaal gezien met bestelwagens werken, als bij fietskoeriers die gebruik maken van gewone fietsen. De eerste groep kan een betere service leveren tegen een lagere kostprijs als bestelwagens worden vervangen door vrachtfietsen. De tweede groep kan haar markt uitbreiden door de aankoop van vrachtfietsen, omdat op die manier ook grotere en/of zwaardere ladingen kunnen worden vervoerd.
Foto: CycleLogistics.
Omdat vrachtfietsen in de stad minstens even snel zijn als bestelwagens, maar veel goedkoper zijn in gebruik, is het financieel interessant voor een koerierbedrijf om bestelwagens te vervangen door vrachtfietsen. Bijkomend voordeel van vrachtfietsen is dat koerierdiensten het zo makkelijker krijgen om geschikte werknemers te vinden.
Bestuurders moeten immers niet over een (speciaal) rijbewijs beschikken. De relatief lage aankoopprijs van de vrachtfiets laat het bovendien toe om een grotere en meer gediversifieerde vloot uit te bouwen, zodat de fiets steeds optimaal kan worden aangepast aan de vracht. Op die manier kan altijd het snelste en meest compacte voertuig worden gekozen.
——————————————————————————————————–
Koerierdiensten die in de stad vrachtfietsen gebruiken, kunnen een betere service leveren tegen een lagere kostprijs.
——————————————————————————————————–
Onder meer in Brussel, Gent, Londen, Cambridge, New York, Berkeley, Zürich, Basel, Wenen, Graz, Rome, Reggio en San Sebastian zijn er al vrachtfietsers actief bij koerierdiensten. Dat zijn vaak relatief kleine ondernemingen, maar soms ook grote, logistieke bedrijven. DHL gebruikt vrachtfietsen in 15 Nederlandse steden. Het grootste koerierbedrijf met vrachtfietsen is het Franse “La Petite Reine“, dat goederen levert in Bordeaux, Parijs, Lyon en Toulouse. Het Europese onderzoeksproject moet een businessmodel voor vrachtfietsen bij koerierdiensten opleveren dat in eender welke Europese stad kan worden toegepast.
Een vrachtfiets met tandem aandrijving bij IKEA in Delft. Bron: Vrachtfiets.
Ook andere bedrijven ontdekken de voordelen van de vrachtfiets, meestal voor het afleveren van goederen thuis bij de klant. Dat zijn vaak kleine ondernemingen zoals leveranciers van biologische voeding, maar ook grotere bedrijven zoals mediaketen FNAC die online bestelde koopwaar per vrachtfiets aflevert in Madrid en Barcelona. IKEA experimenteert met het aan de klanten ter beschikking stellen van (grote) vrachtfietsen in Delft.
Handelaars en dienstverleners
Een tweede doelgroep zijn commerciële dienstverleners zoals glazenwassers, loodgieters, elektriciens, schilders, schoorsteenvegers, tuiniers, slotenmakers, schilders, klusjesmannen, straat- en marktverkopers, professionele fotografen, muzikanten, verhuurders van audiovisuele apparatuur, verdelers van tijdschriften en kranten, enzovoort.
——————————————————————————————————–
Dankzij de vrachtfiets kan een zelfstandige met minder investeringen en lagere kosten een eigen zaak beginnen.
——————————————————————————————————–
In Kopenhagen rijden er bijvoorbeeld al een timmerman en een electricien met een vrachtfiets rond. Glazenwassers met vrachtfietsen zijn al opgemerkt in Oostenrijk en Engeland. Een mooi voorbeeld uit eigen land is de mobiele fietsherstellingsdienst Velofixer uit Brussel. Je fiets aan huis of onderweg laten herstellen kan al sinds een paar jaar. Maar die mobiele herstellingsdiensten gebeuren meestal met een bestelwagen.
Een mobiele fietsherstellingsdienst die extra autoverkeer genereert, vond de 21-jarige Amor Mistiaen niet zo consequent. Bijgevolg snelt hij ter plaatse met de technologie die hij promoot (zie ook de video). Velofixer treedt daarmee in de voetsporen van soortgelijke projecten in Keulen, Berlijn en Kopenhagen (video).
Velofixer herstelt fietsen op verplaatsing in Brussel. Je kan het project steunen via het Ministerie van Ideeën.
Net zoals de vrachtfiets voor koerierbedrijven een belangrijk economisch voordeel oplevert, doet hij dat ook voor kleine zelfstandigen. Dankzij de vrachtfiets kan iemand met een kleinere investering en met lagere kosten een eigen zaak beginnen. Zelfs een winkel is niet echt nodig. De vrachtfiets kan dus onrechtstreeks voor meer werkgelegenheid zorgen.
Ook de overheid vormt een geschikte doelgroep voor het inzetten van transportfietsen, zoals voor het onderhouden van parken en perkjes, het uitvoeren van herstellingen, het ophalen van vuilnis of het transport van documenten.
Leren van het verleden
Veel van de voorgestelde toepassingen van vrachtfietsen zijn allesbehalve nieuw. Tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw waren commerciële dienstverleners een van de belangrijkste gebruikers van de vrachtfiets. Bijna elke beroepsgroep beschikte over speciaal uitgeruste vrachtfietsen. Dat waren zowel commercieel verkrijgbare modellen als vrachtfietsen die door de eigenaar zelf werden omgebouwd. (De Nederlandse blog Transportfiets documenteert oude vrachtfietsen).
——————————————————————————————————–
Bijna elke beroepsgroep had tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw een speciaal uitgeruste vrachtfiets.
——————————————————————————————————–
Vrachtfietsen speelden ook een belangrijke rol bij de levering van goederen in de stad, voornamelijk brood, vlees en melk. Opnieuw gebruikte elke beroepsgroep een speciaal uitgeruste vrachtfiets die het best geschikt was voor de specifieke toepassing. Vrachtfietsen waren een belangrijke verbetering ten opzichte van karren voortgetrokken door paarden, ezels of honden, die trager waren en veel duurder in gebruik.
Foto: Transportfiets
Particulieren zijn de laatste doelgroep voor het inzetten van vrachtfietsen. Mensen die vaak fietsen hebben dikwijls toch nog een auto voor het geval er wat grotere of zwaardere dingen moeten worden getransporteerd. De vrachtfiets is dan een veel goedkopere en even doeltreffende oplossing.
Bovendien moet je er niet noodzakelijk zelf eentje kopen. In Wenen kan je via het LastenRad Kollektiv een vrachtfiets huren als je iets groot of zwaar wil vervoeren en daarvoor geen auto wil gebruiken. Huurders betalen een vrijwillige bijdrage, die vervolgens wordt besteed aan het onderhoud van de fietsen. Velogistics, een project dat daarop geïnspireerd is, probeert hetzelfde te doen op Europees niveau, door het opzetten van een online database van mensen die een vrachtfiets bezitten en hem verhuren.
Onderzoek naar vrachtfietsen is schaars
Hoe groot het potentieel van de vrachtfiets precies is, blijft onduidelijk. Onderzoek naar de inzet van vrachtfietsen in de stad is zeer beperkt. Dat is opmerkelijk, omdat geen enkele andere technologie zoveel voordelen lijkt te bieden.
De Nederlandse Vrachtfiets “Pick Up”.
De meest recente studie (juni 2012) is een thesis van de Duitse student Ernst-Benedikt Riehle, “Das Lastenfahrrad als Transportmittel für städtischen Wirtshaftsverkehr“, waarvan een samenvatting online staat (ook in het Engels: “Cargo bikes as transportation vehicles for urban freigh traffic“). De meest wetenschappelijke studies zijn “Cycle freight in London: a scoping study” (Engeland, 2009) en “Gesamtwirtschaftlicher Vergleich von Pkw- und Radverkehr” (Oostenrijk, 2010).
In Nederland lijkt er enkel een amateurstudie te bestaan. Het Vlaamse ministerie voor mobiliteit presenteerde in oktober 2011 een studie over het potentieel van fietskoeriers. Dat beperkt zich echter grotendeels tot het inzetten van fietskoeriers met gewone fietsen (ook een goed idee, uiteraard). Het Europese en Duitse project beloven de komende twee jaar meer informatie op te leveren.
Voortrekkersrol
België en Nederland vervullen een internationale voortrekkersrol in de promotie en de ontwikkeling van de vrachtfiets, samen met Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Denemarken en Engeland. De vrachtfiets kan dus ook exportgewijs voor extra werkgelegenheid zorgen.
Kris De Decker (met dank aan Mien)
——————————————————————————————————–
Noten:
(1) “CycleLogistics” (2012)
(2) “Das Lastenfahrrad als Transportmittel für städtischen Wirtshaftsverkehr” (2012)
(3) “Ich ersetze ein Auto” (2012)
(4) “Gesamtwirtschaftlicher Vergleich von Pkw- und Radverkehr” (2010)
(5) “Cycle freight in London: a scoping study” (2009)
——————————————————————————————————–
De vrachtfiets anno 2014
- De vrachtfiets anno 2014: de blikvangers op het International Cargo Bike Festival
- Snelwegen voor fietsers: in één ruk van A naar B.
- De Cargo step: een vrachtfiets zonder trappers
- De velomobiel: hightech fiets of lowtech auto?
- Fiets met trapondersteuning gebruikt vliegwiel in plaats van batterij
- De vergeten toekomst van de fietsmachine: landbouw, industrie en huishoudens op pedaalkracht
- Bouw je eigen energiefiets of fietsmachine
——————————————————————————————————–
|
// http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js |
www.lowtechmagazine.be 
Plaats een reactie