|
// http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js |
Het hakken van brandhout is een moeizaam en gevaarlijk karwei. Maar de Finse uitvinder Heikki Kärnä slaagde erin om het concept van de eeuwenoude kloofbijl te verbeteren. De “hefboombijl” werkt volgens een totaal ander principe, vereist minder kracht, is veiliger en werkt sneller dan de traditionele kloofbijl.
——————————————————————————————————–
|
// http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js // http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js |
——————————————————————————————————–
De traditionele kloofbijl maakt gebruik van een wigvormige kop om hout te splijten. Bij het ontwerp komt het er op aan de optimale wigvorm te vinden die het mogelijk maakt om zowel het hout te penetreren als het te splijten. Als de wig te breed is zal de bijl het hout niet penetreren en als de wig te smal is zal de bijl het hout niet kloven.
Een kloofbijl vereist veel kracht omdat er veel energie verloren gaat door de wrijving die ontstaat wanneer de wig zich een weg door het hout baant. Wordt er onvoldoende kracht geleverd, dan dringt de bijl het hout binnen zonder het ook te klieven. De bijl kan dan vast komen te zitten in het hout, wat niet altijd makkelijk (en veilig) op te lossen is.
Hout kloven met een traditionele kloofbijl kost ook veel tijd. Dat komt omdat je uit veiligheidsoverwegingen het hout best in het midden doorklieft. De twee helften vallen vervolgens op dre grond en je moet ze oprapen alvorens je ze verder kan kloven. Behalve het tijdverlies is dat ook belastend voor de rug.
De hefboombijl
Het werkingsprincipe van de Finse “Leveraxe” of “hefboombijl” is totaal anders dan dat van de traditionele kloofbijl. De bijlkop zit aan de zijkant van de steel, zodat het zwaartepunt niet in het midden ligt als de bijl het hout raakt. De bijl dringt slechts een achttal centimeter door in het hout en wordt dan tegengehouden door de plotse verbreding van de bijlkop.
Op dat moment heeft de massa van de bijlkop echter nog kinetische energie en aangezien het zwaartepunt aan één kant zit doet dat de bijlkop draaien. Deze draaibeweging maakt van de bijlkop een hefboom die het hout splijt. De bijlkop komt tot stilstand na deze draaibeweging en blijft dus op het houtblok liggen.
Voordelen
De hefboombijl biedt heel wat voordelen tegenover de klassieke kloofbijl:
- Er is minder kracht nodig om hout te kloven. Dat komt omdat de kinetische energie van de bijlkop wordt verhoogd door de hefboomwerking. Meestal volstaat eén slag om het hout te kloven.
- De bijl kan veel moeilijker vast komen te zitten in het houtblok.
- De kans op ongelukken is kleiner omdat er minder kracht nodig is en omdat de bijlkop tot stilstand komt op het houtblok. Bij een verkeerde slag met een traditionele bijl kan de bijlkop door het hout kloven maar het kapblok missen, zodat de bijlkop in je voet of been kan belanden.
- De schok die wordt overgebracht op het lichaam wanneer de bijl het hout raakt, is kleiner dan bij een traditionele klofbijl.
- Je kan hout kloven zonder kapblok, aangezien de bijl zich niet helemaal door het hout beweegt. Wordt er toch een kapblok gebruikt, dan blijft dat veel langer in goede conditie.
- Met een hefboombijl kan je sneller hout kloven.
Dat laatste punt vereist enige uitleg. In tegenstelling tot bij een traditionele kloofbijl moet je met een hefboombijl niet noodzakelijk het houtblok precies in het midden doorkappen. Je kan aan de zijkanten beginnen. Het voordeel hiervan is dat je niet steeds een blok in twee moet kappen en dan beide stukken weer oprapen om ze opnieuw in twee te kloven. Als je aan de zijkanten begint, kan je de ene na de andere slag geven. Bovendien kan op die manier ook een heel dik houtblok met een handbijl worden gekapt. Je kan het proces bekijken in deze video.
Sneller kloven
Omdat de bijl tot rust komt op het houtblok, valt het nog te kloven stuk van de boomstam niet op de grond. De snelheid van het proces kan verder worden verhoogd door een autoband rondom het te klieven houtblok (of houtblokken) te zetten. Het gekloofde hout blijft dan bij elkaar en kan vervolgens makkelijk worden verplaatst. Bovendien vliegen op die manier de afgekloven stukken hout niet in het rond. Met een gewone bijl kan je deze techniek niet toepassen omdat de bijl tot op de bodem van het blok beweegt en de autoband dus in de weg zou zitten.
De hefboombijl heeft een wat langere steel van 90 cm. Dat levert meer kinetische energie op maar is ook een extra veiligheidsmaatregel. Zelfs als je het hout zou missen dan eindigt de bijlkop in de grond en niet in je voet of been. De hefboombijl wordt ook iets anders gehanteerd dan de klassieke bijl. De gebruiker moet zijn of haar grip op de hendel enigszins lossen als de bijl het hout raakt, zodat de bijl kan draaien. De hefboombijl weegt 2,5 kg. Het handvat is uit hout gemaakt.
De kloofbijl heeft de afgelopen decennia veel marktaandeel verloren aan de kettingzaag en andere met externe energiebronnen werkende machines, zoals hydraulische en pneumatische houtklovers. Misschien kan de hefboombijl het hakken van hout opnieuw in een meer duurzame richting duwen. Uit deze video blijkt de hefboombijl alvast veel sneller te werken dan de hydraulische houtklover.
Meer info over de hefboombijl: Vipukirves (website in het Engels). Via Boing Boing and Hackernews. Met dank aan Thomas Varney en Brice Waegenire.
Kris De Decker
——————————————————————————————————–
Verwante artikels
- De gemotoriseerde “oplossing” voor het oogsten van tarwe in Nepal en India
- Ambachtslui in de 21ste eeuw: Winne Clement, fluitenmaker
- Mechanische appelschiller is wonder van negentiende-eeuwse techniek
- Handboren en manuele boormachines: waar zijn ze gebleven?
- Het Museum voor de Oudere Technieken
- De vergeten toekomst van de fietsmachine
——————————————————————————————————–
|
// http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js |
www.lowtechmagazine.be 
Plaats een reactie