Duurzaam speelgoed voor hightech fetisjisten

Onze fascinatie voor spitstechnologie ligt aan de kern van vele hedendaagse problemen. Maar voorliefde voor gesofistikeerde techniek hoeft niet noodzakelijk te leiden tot nog maar eens een elektronisch gadget of een snelle sportwagen. Technisch vernuft kan ook resulteren in verbazingwekkende maar geheel schadeloze “automata”: meestal op menselijke spierkracht werkende machines die bijzonder complex kunnen zijn, vaak met de enige bedoeling om de toeschouwer in vervoering te brengen. Automata worden al 2000 jaar gemaakt, maar hedendaagse kunstenaars hebben de traditie naar een nieuwe hoogte getild.

Automaton hierboven: Ludvik Cejp.

——————————————————————————————————–

——————————————————————————————————–

Er valt veel te vertellen over de geschiedenis van het automaton, maar moderne automata zijn veel interessanter dan de historische voorbeelden die we in musea of oude documenten aantreffen. Het gaat nog steeds om dezelfde technologie en dezelfde principes, maar er is veel veranderd. In tegenstelling tot vroeger wordt het interne mechanisme niet langer verstopt. Het maakt nu een belangrijk deel uit van het geheel, en dat geldt ook voor de geluiden die door de mechaniek worden voortgebracht.

Het doel van een automaton is niet langer om een zo waarachtig mogelijke kopie van de werkelijkheid te maken. Daar kijkt de 21ste eeuwse mens niet meer van op. Het hedendaagse automaton wil ontroeren, het wil doen dromen. Moderne automata zijn echter geen Rube Goldberg-machines, waar de mechaniek nodeloos ingewikkeld is gemaakt en waar er vooral op de lachspieren wordt gemikt. De architectuur van een automaton kan erg complex zijn, maar dan is het resultaat dat ook. De makers van hedendaagse automata lachen niet met technologie, ze verheerlijken ze.

Automaton hierboven: Arthur Gansen.

Deze kunstenaars verheerlijken wel een ander soort spitstechnologie dan die waar we aan gewend zijn geraakt. Automata zijn gemaakt van zeer eenvoudige materialen, meestal hout en/of ijzer. Niet zelden zijn ze (deels) opgebouwd uit gevonden voorwerpen. De meeste automata worden met een hendel bediend, sommigen worden aangedreven door wind, water of een kleine elektrische motor. Automata bevatten geen elektronica. Het ingebedde en operationele energieverbruik is bijna gelijk aan nul.

Automata van Graham Lane.

Automata laten zien dat complexiteit en gesofistikeerde technologie ook hand in hand kunnen gaan met de eenvoudigste materialen en een zeer laag energieverbruik. Met andere woorden: ze bewijzen dat ingenieurs nog altijd hun hartje zullen kunnen ophalen in een wereld zonder overvloedige en goedkope fossiele brandstoffen. Nog afgezien van hun emotionele waarde geven automata ons ook een glimp van hoe een toekomstige, echt duurzame technologie eruit kan zien.

Automata van Ludvik Cejp (Hannover, Duitsland).

Louter op technisch vlak vraagt het maken van automata een vernuft dat nog het dichtst ligt bij dat van een middeleeuwse bouwer van watermolens, kraanwerktuigen of windmolens. Ook zij slaagden erin om machines te bouwen die diverse, ingewikkelde en precieze bewerkingen uitvoerden met gebruik van zeer eenvoudige materialen en beperkte energiebronnen. In tegenstelling tot windmolens of watermolens zijn automata tijdens de twintigste eeuw verder ontwikkeld, verder verfijnd. Er valt dus het een en ander uit te leren.

Automata van Fourteen Balls Toy. Foto hierboven: “The banana ripener“.

Automata moeten bekeken worden als ze tot leven komen. Foto’s en woorden kunnen hun waarde niet vatten. Voor de leek valt het moeilijk te begrijpen hoe één simpele draaibeweging zo veel verschillende bewegingen op vaak onvoorspelbare momenten in gang kan zetten. Dus voor één keer breekt Lowtech Magazie met het principe om geen video’s te publiceren (energieverbruik!). Hieronder drie films die je moet zien en links naar meer automata.

——————————————————————————————————–

Carlos Zapata (meer werk)

——————————————————————————————————–

——————————————————————————————————–

Keith Newsteadt (meer werk)

——————————————————————————————————–

——————————————————————————————————– 

Arthur Ganson (meer werk)

——————————————————————————————————–

Je kan nederlandstalige ondertiteling kiezen – mis deze video niet.

http://video.ted.com/assets/player/swf/EmbedPlayer.swf

——————————————————————————————————–

Links :

• Spiel und Kunst mit Technik (Kugelbahn). Blog.
• Lezard Méchanique. Blog.
• Makezine (tag automata). Blog
• The Automata / Automaton Blog (Dug North). Blog.
• Automata and Automaton links (Dug North). Meer automata.
• Automata Links (Kugelbahn). Meer automata.
• Strandbeest (automata aangedreven door de wind) en Royal De Luxe.

——————————————————————————————————–

Verwante artikels :

• Schaalmodellen van industriële windmolens
• Maak alles zelf: online handleidingen en instructies voor lowtech doe-het-zelvers
• Maak alles samen: open modulaire hardware
• Download, print, vouw, plak: de beste gratis bouwplaten op internet
• Lowtech fotografie: maak een gaatjescamera
• De microwindturbines van de toekomst? Windturbines uit afvalmateriaal
• Optisch entertainment: bouw een rarekiek
• Tegels als een alternatief voor staal: het tamboerijngewelf
• Breimachine op windkracht: en 4 andere doe-het-zelfprojecten
• Een fabriek op je bureau: driedimensionale printers
• Wonen in de wolken: bouw je eigen zeppelin
• Rube Goldberg machines: waarom eenvoudig als het ook ingewikkeld kan?

Boven: Chris Fitch.

——————————————————————————————————–