De nieuwste generatie bordspellen is boeiender dan de meeste
computergames.
Het tijdperk van Monopoly, Risk, Cluedo en Stratego is voorbij. De afgelopen jaren zijn opmerkelijk veel bordspellen bedacht die het genre een niveau hoger tillen. De games halen inspiratie uit computergames,
militaire simulaties en miniatuur rollenspellen. Ze combineren strategische diepte met eenvoudige regels, een beperkte spelduur en visueel aantrekkelijke spelborden en figuren. Daardoor kunnen ze zowel hardcore spelfanaten als hun familie bekoren.
——————————————————————————————————–
De nieuwe bordspellen zijn in meerdere opzichten de tegenpool van
klassiekers zoals Monopoly of Risk
——————————————————————————————————–
De opkomst van het computergame sinds de jaren tachtig deed
het ergste vermoeden voor de toekomst van het traditionele bordspel. Videogames
bieden een aantal interessante voordelen ten opzichte van boardgames.
Ze
kunnen ook makkelijk alleen gespeeld worden (zodat er niet steeds naar
tegenstanders gezocht moet worden), ze nemen minder plaats in (ze moeten niet
worden opgeruimd als het etenstijd is) en ze leveren steeds realistischer
beelden op van uitgestrekte virtuele werelden, compleet met audiovisuele
effecten zoals ontploffingen, bandensporen en pratende figuren. Serieuze
concurrentie dus voor plastic pionnen, dobbelstenen en kartonnen speelborden.
Een nieuwe generatie
Toch neemt de verkoop van bordspellen de afgelopen jaren
opnieuw opmerkelijk toe – veel fabrikanten pakken uit met omzetstijgingen
tussen de 10 en 50 procent per jaar. Daarmee blijft de markt nog altijd veel
kleiner dan die van computergames, maar de revival is gezien de technologische
superioriteit van videogames opmerkelijk.
Sommigen zoeken de verklaring in een
nood aan meer sociale interactie. Zelfs als twee mensen samen een computerspel
spelen, kijken ze allebei naar het scherm, en niet naar elkaar. Dat sociale
element speelt ongetwijfeld mee, maar de belangrijkste reden voor de
wederopstanding van bordspellen is simpelweg de kwaliteit van de nieuwe generatie games.
Lange tijd was er weinig evolutie in de wereld van
bordspellen. Iedereen speelde
Monopoly (1935), Cluedo (1946), Stratego (1947), Scrabble (1948) of Risk (1959).
Op de website Boardgamegeek, de wereldwijde referentie voor de nieuwe
generatie boardgame freaks, halen die klassieke games in de ranglijst de top
100 niet meer. Zelfs het eeuwenoude schaakspel (1457) staat pas op de 198ste
plaats.
De ranglijst
van Boardgamegeek wordt aangevoerd door veel recentere
creaties, die meestal pas een paar jaar op de markt zijn: Puerto Rico
2002), Power Grid (2004), Twilight Struggle (2005), Tigris &
Euphrates (1997), Caylus
(2005), El Grande (1995), The Princes of Florence (2000), Shogun
(2006), Age of
Steam (2002) en Agricola (2007). Allemaal games die werden ontwikkeld tijdens de hoogdagen van het computerspel – en dat is er aan te merken.
Weg met
dobbelstenen
Deze nieuwe generatie games wordt met verschillende
benamingen aangeduid: ‘Eurogames’, ‘German-style games’ of ‘designer games’. De meeste spellen worden
immers bedacht in Europa en dan vooral in Duitsland, en de naam van de designer
staat – in tegenstelling tot bij oudere bordspellen – prominent op de doos
vermeld.
De wisselwerking tussen videogames en boardgames is niet geheel nieuw.
Civilization, een van de populairste games op de computer, was oorspronkelijk
een bordspel. Intussen zijn heel wat computergames omgevormd tot bordspellen, en
andersom. Toch zijn het, op een paar uitzonderingen na, vooral originele games die potten breken.
Strategie
Eurogames zijn in meerdere opzichten de tegenpool van
klassiekers zoals Monopoly of Risk. Een eerste verschil is dat geluk zoveel
mogelijk wordt uitgeschakeld – dobbelstenen zijn taboe, terwijl die in traditionele
boardgames een doorslaggevende rol spelen. Net als bij schaken wint de beste
strateeg – zonder dat de spelregels daarom moeilijker zijn dan bij een klassiek
bordspel.
Een tweede verschil is dat de speelduur beperkt blijft tot een of
twee uur, terwijl games als Risk of Monopoly eindeloos kunnen aanslepen.
Meestal bevatten de nieuwe boardgames een mechanisme dat het spel na een bepaalde
tijd hoedanook doet stoppen.
Een derde verschil is dat er geen enkele speler wordt
uitgesloten voor het spel ten einde is – een zeer vervelend element bij
klasssieke bordspelen, waar pechvogels vaak al vroeg in het spel worden
geëlimineerd en dikwijls nog een hele tijd moeten meespelen terwijl ze eigenlijk
al verloren zijn.
Een vierde verschil is de visuele aantrekkelijkheid. Er wordt
erg veel aandacht besteed aan de afwerking en presentatie van de pionnen en de
speelborden. Vaak bevat een spel meerdere speelborden, of kunnen afzonderlijke
delen op verschillende manieren worden gecombineerd zodat er steeds een ander
speelveld ontstaat.
Soms beschikt elke speler over zijn of haar eigen bord. En
tot slot, nog een niet onbelangrijke eigenschap: sommige games kunnen ook
alleen worden gespeeld.
Thematisch
Net als computergames zijn de eurogames opgebouwd rond een
bepaald thema. De spelers moeten steden, beschavingen, transportnetwerken, een
elektriciteitsinfrastructuur of een handelsimperium uitbouwen. Meestal is het
spel gesitueerd in een historisch tijdperk: de Middeleeuwen, de tijd van de
ontdekkingsreizen, het begin van de industriële revolutie.
Er zijn ook
oorlogsgames, die zich afspelen in een historisch tijdperk, de toekomst of een
fantasiewereld. Er zijn ook pure simulatiegames, zoals het beheren van een boerderij,
een zoo of een simulatie van het reilen en zeilen rondom een koraalrif. Soms
worden dezelfde games in verschillende thema’s of historische tijdperken
uitgebracht – een kenmerk dat ook veelvuldig voorkomt bij computergames.
Ook het spelverloop en de spelmechanismen zijn op die van
computergames gebaseerd. Het gelukselement wordt zo veel mogelijk
uitgeschakeld, het gaat er om dat de speler bij elke beurt de juiste
beslissingen neemt. Daarmee vertaalt de nieuwe generatie boardgames de
educatieve kracht van computergames naar het ouderwetse, niet-elektronische
spel.
In “Puerto Rico” bijvoorbeeld, waar je een overzeese kolonie bestiert, moet
je kiezen welke gewassen je gaat verbouwen, wanneer je ze gaat oogsten, en
wanneer je ze naar Europa verscheept. Ondertussen moet je je stad verder
uitbouwen, omdat extra gebouwen de oogst en de verkoop kunnen stimuleren.
Tegelijk moet je er ook voor zorgen dat je slaven voldoende te eten hebben en
dat de bodem van de schatkist niet in zicht komt. Bij elke beurt kan je slechts
een beperkt aantal handelingen uitvoeren en elke beslissing die je maakt,
bepaalt je succes in het verdere verloop van het spel. Je moet dus
verschillende stappen vooruit denken – zonder intussen de acties van andere
spelers uit het oog te verliezen.
Visuele rijkdom
De visuele aantrekkelijkheid van Eurogames uit zich in
rijkelijk versierde speelborden en figuren. Er worden soms verschillende
kartonnen speelborden meegeleverd, zodat het spel – net als in een computergame
– in verschillende omgevingen kan worden gespeeld.
Vaak zijn de speelborden
onregelmatig van vorm, of kunnen ze op verschillende manier tegen elkaar worden
gelegd, zodat er steeds nieuwe speelvelden ontstaan. In een aantal games
beschikt elke speler over zijn eigen speelbord. Evenveel aandacht wordt besteed
aan de pionnen, zowel kwalitatief als kwantitatief. Sommige boardgames worden
geleverd met honderden verschillende figuurtjes, voertuigen of schepen.
Wargames
Behalve door computergames is de nieuwe generatie boardgames
ook beïnvloed door wargames. Dat zijn games met bijzonder ingewikkelde
spelregels die soms enorme speeloppervlakken nodig hebben en dagen kunnen
duren. Die games zijn grofweg onder te verdelen in twee soorten: enerzijds de
militaire simulatiegames, met een gedetailleerd speelbord en (meestal)
kartonnen kaartjes als pionnen.
Anderzijds de miniatuur rollenspellen, waarbij
de pionnen rijkelijk versierde miniaturen zijn. Deze categorie beschikt niet
over meegeleverde speelborden, ze kunnen overal gespeeld worden: de bewegingen
van de figuren wordt bepaald door een geheel van regels, een lintmeter en een
kompas.
Bij deze games wordt dikwijls een levensecht miniatuur speelveld
opgezet, compleet met miniatuur gebouwen, rivieren, bruggen, bomen en heuvels.
De gamers spenderen minstens evenveel tijd aan het schilderen van de figuren en
het maken van het landschap dan aan het spel zelf. Militaire simulatiegames
hebben erg te lijden gehad onder de opkomst van computergames, maar miniatuur
rollenspellen zijn nog altijd erg populair.
Personalisatie
Van de militaire wargames nemen de nieuwe bordspellen vaak
het speelveld over, dat verdeeld is in typische zeshoeken om de beweging van de
pionnen te regelen. Ook het combineren van speelvelden tot steeds nieuwe
omgevingen is een typisch element uit de militaire wargames.
Van de miniatuur
rollenspellen nemen de nieuwe boardgames het modelbouw-aspect over.
Fanatieke
spelers van Eurogames gaan het spel personaliseren. Figuurtjes en
voertuigen worden
gedetailleerd geschilderd of vervangen door zelfgemaakte exemplaren,
speelvelden worden versierd met miniatuur bruggen, gebouwen, heuvels of
bossen.
Populair is ook het ontwerpen van nieuwe speelborden, waarop
dan andere
scenario’s kunnen worden gespeeld. Dit alles komt ook voor in
computergames,
maar daar is het relatief beperkt omdat de meeste gamers niet zelf
kunnen
programmeren (en omdat lang niet alle games de mogelijkheid tot
personalisatie
bieden).
Tastbaarheid
Het schilderen van figuurtjes en het maken van
landschapselementen is geen must om het spel te spelen (in tegenstelling tot
bij miniatuur rollenspellen). Toch is het een element dat, getuige de foto’s op
Boardgamegeek, erg blijkt aan te slaan. Het is een beetje vreemd dat mensen
in tijden van levensechte computergames teruggrijpen naar miniatuur figuurtjes,
huizen en boompjes.
In een computergame is er nooit een tekort aan pionnen – ze
kunnen eindeloos worden vermenigvuldigd. Daarom dat er geen rem staat op het
aantal variaties, bijvoorbeeld in gevechtseenheden.
Maar hoewel de variatie aan
pionnen bij een bordspel nooit zo groot kan zijn als in een computergame, is er
blijkbaar nood aan een zekere tastbaarheid, het verlangen om iets vast te
houden of aan te raken. Hoe realistisch de figuren en het landschap op een
computerscherm ook zijn, je kan ze niet voelen.
Bovendien werken de levensechte
audiovisuele effecten in een computergame na een tijd averechts.
Aanvankelijk zorgt de zintuiglijke rijkdom van een computergame voor
een zeer realistisch effect, maar als je duizend keer dezelfde dingen
hebt gezien en gehoord, is die betovering weg. Elk effect herinnert je
er dan aan dat het maar een spel is. Iets meer ruimte voor fantasie
(een ingebeelde “Boem!”, “Knal!” of “Aaargh!”) zou een spel wel eens
langer interessant kunnen houden.
© Kris De Decker (Merci voor de tip María!)
——————————————————————————————————–
Lees meer op Lowtech Magazine :
Download, print, knip, plak : de beste gratis bouwplaten op het internet
Spelen om te leren : het educatieve potentieel van games wordt onderschat
Lowtech fotografie : bouw je slaapkamer om tot camera obscura
Een fabriek op je bureau : straks downloaden we ook broodroosters en muziekspelers
Televisie in de 17e eeuw : bouw een rarekiek, een stereoscoop of een toverlantaarn
Hoeveel energie kost digitale technologie? De productie van microchips
Tweedehands bits en bytes : waarom het verder verkopen, uitlenen of weggeven van een computergame verboden is
www.lowtechmagazine.be 
Plaats een reactie