Fossiel water raakt op

De
zoetwatervoorraad op aarde neemt af.

Meer dan 97 procent van het vloeibare zoet
water bevindt zich niet in rivieren of meren, maar onder de grond. Grondwater
wordt slechts traag of helemaal niet aangevuld – in het laatste geval spreken
we over ‘fossiel water’, omdat het net als fossiele brandstoffen een niet
hernieuwbare grondstof is. De watervoorraden dreigen nog sneller op te raken dan de resterende voorraden olie, gas en steenkool.

——————————————————————————————————–

——————————————————————————————————–

Ondergronds fossiel water is afkomstig van ijskappen
die tot tienduizenden jaren geleden zijn gesmolten. Dat water sijpelde de bodem
in, waar het al die tijd onaangeroerd bleef. Tot een halve eeuw
geleden, toen de technologie het mogelijk maakte om steeds meer water uit
steeds diepere lagen naar boven te pompen.

Sindsdien wordt er steeds meer
grondwater ‘ontmijnd’ en raken de fossiele waterreservoirs uitgeput. Grondwater
dat wel hernieuwbaar is, wordt veel sneller opgepompt dan het door neerslag
wordt aangevuld. In gebieden met veel menselijke activiteit (verstedelijking,
landbouw, industrie) daalt de grondwaterspiegel met 2 tot 10 meter per jaar.

Rivieren

Het oppompen van grondwater is recent nog versneld, omdat het water in meren en rivieren
uitgeput raakt. Steeds meer grote rivieren – zoals de Rio Grande en de Colorado
in Noord-Amerika, de Gele Rivier in China, de Nijl in Egypte en de Indus in
Pakistan – worden in het droge seizoen leeggehaald voor ze de zee bereiken.

Ook
meren (die 87 procent van het oppervlaktewater bevatten) worden leeggehoosd.
Het Tsjaadmeer in Afrika is gekrompen tot 5 procent van zijn omvang, het
Chapalameer in Mexico verloor 80 procent van zijn watervoorraad. Het ontmijnen van
grondwater versnelt het opdrogen van rivieren en meren, omdat grondwater (samen
met neerslag) verantwoordelijk is voor het aanvullen van het oppervlaktewater.

Zeespiegel

Na gebruik door de mens vloeit een deel van het opgepompte
grondwater de zee
in, zodat er steeds meer zoet water wordt omgezet in zout water.
Omgekeerd
heeft de daling van de grondwaterspiegel in kustgebieden als gevolg dat
er
steeds meer zout water in de reservoirs binnendringt, waardoor ze
onbruikbaar
worden lang voor ze leeg zijn – een probleem dat nog verergerd wordt
door de stijging van de zeespiegel. Om de miserie compleet te maken,
raakt er ook
steeds meer grondwater vervuild door nitraten, chemicaliën en zware
metalen.

Voedselzeepbel

Wereldwijd zijn 1,5
miljard mensen afhankelijk van grondwater voor hun drinkwatervoorziening. Maar
de uitputting van ons ondergronds water brengt niet alleen (lokaal) de
drinkwatervoorziening in gevaar, maar ook (wereldwijd) de voedselvoorziening.

In China, India en Pakistan eten 400 miljoen mensen voedsel dat
wordt gekweekt met niet-duurzaam opgepompt grondwater. Experts vrezen dat de
‘Aziatische voedselzeepbel’ over maximum 15 tot 20 jaar open spat. Ook in het
Midden-Oosten en Noord-Afrika is de toestand alarmerend.

Gebieden zoals Vlaanderen importeren dan weer grote hoeveelheden met grondwater geteeld voedsel uit het buitenland (zie deel 2). Alles samen eten
een miljard mensen voedsel dat geteeld wordt met water dat straks niet meer
bestaat.

Vlaanderen droogt op

De gemiddelde
waterbeschikbaarheid per inwoner per jaar bedraagt in Vlaanderen en Brussel
slechts 1.480 kubieke meter, minder dan de helft van het Europese gemiddelde
(3.930m3) en niet ver boven de grens van wat de VN als een ernstig watertekort
beschouwen (1.000m3). De belangrijkste reden daarvoor is de zeer hoge bevolkingsdichtheid.
Het gaat van kwaad naar erger, want ook Vlaanderen plundert zijn
grondwatervoorraad.

In de helft van de meetputten wordt een dalende
grondwaterspiegel geregistreerd, ondanks het feit dat er elk jaar meer regen
valt.
Bij ons is dat niet
in de eerste plaats de schuld van de landbouw, want die hebben we grotendeels
uitbesteed aan het buitenland. Het grootste deel van het zoet water wordt
opgepompt voor huishoudelijk en industrieel gebruik.

Volgens de Vlaamse
Milieumaatschappij moet de grondwaterwinning in Oost- en West-Vlaanderen met 50
tot 75 procent worden gereduceerd om de reservoirs de komende 50 jaar op peil
te houden. In sommige grondwaterlagen is het waterpeil sinds 1960 met 140 meter
gedaald. Vlaanderen voert nu al 20 procent van zijn watervoorraad in uit Wallonië,
Frankrijk en Nederland.

Met een regentuin kan je je steentje bijdragen aan het op peil houden van het grondwater.

© Kris De Decker

——————————————————————————————————–

Update oktober 2008: De UNESCO heeft de ondergrondse zoetwaterreserves gedetailleerd in kaart gebracht (zie “downloads”). Meer uitleg over het project in dit artikel van New Scientist.

Lees meer :

• De handel in virtueel water : waterschaarste is niet het gevolg van een overmatig huis-, tuin- en keukengebruik
• Water vreet elektriciteit : zeewater ontzouten zet het waterprobleem om in een energieprobleem
• Flessenwater is goed voor het milieu : gebotteld water is veel ecologischer dan andere verpakte dranken

• Bijna 40 kleine windturbines getest: veel geld voor weinig energie
• Zonnepanelen en elektrische auto’s: nuttige combinatie of schone schijn?
• Olie te duur? Stook de bossen op: pelletkachels
• Laat de algen met rust : de tweede generatie biobrandstoffen
• Houtgasauto’s: rijden op brandhout

Startpagina